توضیحات

اثر پیشِ ‌رو، پژوهشی مردم‌شناختی درباره‌ی تاریخچه، فرهنگ عامه، آداب‌ورسوم و ویژگی‌های زبانی روستایی با دیرینه‌ای کهن به نام پایین‌اَم‌جال‌په است، روستایی که در تقسیمات کشوری به پایین‎احمد‎چاله‎پی معروف است. کتابی خوش‌خوان و جامع که به شیوه‌ای علمی با معرفی کلی این ناحیه سرسبز از استان غنی و باستانی مازندران آغاز می‌شود، آنگاه به ویژگی‌های جغرافیایی، اقلیمی و شرایط اجتماعی و فرهنگی آن پرداخته می‌شود. بررسی آثار و بناهای تاریخی، برخی اسناد تاریخی و فرهنگی در شمار یافته‌های پژوهشگر است.
اما آنچه این کتاب را ممتاز و منحصربه‌فرد می‌کند، این است که پژوهشگر علاقه‌مند به خاک پاک آباء و اجدادی کوشیده کلیه‌ی آثار بازمانده و میراث مادی و معنوی این منطقه را بررسی و تحلیل نماید؛ مانند تاریخچه و پیشینه‌ی مکتب‌خانه در پایین‌اَم‌جال‌په و حتی کاربرد خط سیاق در این روستا در زمانی دور، ویژگی گاه‌شمار تبری که بازمانده‌ی یک تقویم باستانی در شمال ایران است، حتی بررسی گاه‌شمار اسپهبدی و گاه‌شمار خراجی باستانی بسی از اهمیت برخوردار است.
دیرینگی فرهنگ و آیین‌های مازندران و تبرستان باستان بر کسی پوشیده نیست، اما حفظ و صیانت از این میراث ارزشمند معنوی بر هر مازندرانی واجب است. میراثی که نیاکان ما از سده‌های دور و در برخی موارد مانند گاه‌شمار باستانی از هزاره‌های باستانی برای ما به یادگار نهاده‌اند.
تپوری‌ها یا قوم تبری از اقوام باستانی پیش‌آریایی بودند که در طی هزاره‌ها در این سرزمین زرخیز و طبیعت ناب زیستند و زیست طبیعی آنان باعث شده که در موقعیتی عمدتاً صلح‌آمیز به سر برند و از مواهب طبیعت، اعم از جنگل، دشت و دریا و کوه و رودهای پرآب بهره‌مند باشند. طبیعتی که شاعر بزرگ حماسه‌سرای ایران‌زمین، حکیم ابوالقاسم فردوسی را چندان مسحور خویش کرده بود که مازندران را همچون شهر و کشور خویش مفروض دانسته و «همیشه بر و بومش را آباد» آرزو کرده است؛ هرچند مازندران شاهنامه تا حدی سویه‌ی اساطیری دارد و یک سر آن به شرق و آسیای میانه پیوند می‌خورد که نبردگاه ایران و توران بوده است، اما حکیم توس در بازگشت بی فرجامش از غزنه بی‌گمان پنهانی از راه مازندران گریخته و به خراسان رهسپار شده است و در این رهگذر، زیبایی‌های ناب طبیعی را به چشم دیده و در وصف شیرینش هرگز اغراق نکرده است.
روستای پایین‌اَم‌جال‌په نگهدار بسیاری از آیین‌ها و آداب‌ورسوم باستانی بوده است. از این رو، بررسی این آیین‌ها که گاه صبغه‌ای ویژه در این منطقه‌ی باستانی دارند، بسیار ارزشمند است و پژوهشی را رقم زده است که در شمار تک‌نگاری‌های ارزشمند مردم‌شناسانه و زبان‌شناسانه است. پژوهشگر محترم که خود در رشته‌ی تخصصی زبان‌شناسی تحصیلات عالیه دارد، توانسته در دو بخش آخر کتاب هم به آیین‌های باستانی بازمانده در این روستا بپردازد و هم با بررسی زبان‌شناختیِ گویش بابلی از زبان تبری و با تحلیل گونه‌ی زبانی پایین‌اَم‌جال‌په، بحثی تخصصی درباره‌ی ویژگی‌های زبانی، به‌ویژه درباره‌ی توصیف واژگانی ارائه دهد و با تحلیل واژه‌های باستانی بازمانده آن به نتایجی درخور توجه و شایسته دست یابد.